Kumtich | Sprokkels van dr. Paul Kempeneers

Sprokkels van dr. P. Kempeneers

Boek Kumtich

Vermits over Kumtich weinig gedrukte bronnen bestaan, heeft Kempeneers een groot aantal archiefstukken geraadpleegd.
Het resultaat is een degelijke studie over de plaatsnamen van het dorp.
Honderden vergeten plaatsnamen worden op kaarten weer zichtbaar. Uitgestorven gehuchten zoals Stratem haalden door dit werk opnieuw de stafkaarten van het Nationaal Geografisch Instituut.
Bovendien maakt de indeling in rubrieken het werk zeer leesbaar.
Verlucht met toponymische kaarten en foto’s.

U kan "Kumtich" bestellen via deze website.

De Heimat van Breidin

Tot de Frankische nederzettingsnamen behoren in de eerste plaats de namen op haima "heem, woonstede". Het eerste lid van deze namen is zeer dikwijls een Germaanse persoonsnaam, de stichter of stamvader van de nieuwe nederzetting. Deze namen ontstonden bij de tweede germanisering van onze gewesten, van 300 na Kristus af. Een eerste Germaanse golf was in onze gewesten al rond 200 voor Kristus toegekomen. Tot de tweede golf behoort ook de stamvader van het gehucht Breisem. Oude vormen zijn: 1251 Breidenshem, 1308 Bredinxhem, 1329 breidesseem, enz. De huidige schrijfwijze is Breisem. Breisem gaat terug tot ouder Breidinsheem, een samenstelling uit Breidin, verkleinwoord van Breido, en heem uit Germaans haima. De naam betekent dus "woning van Breidin".

In Kumtich komen nog andere "heemnamen" voor: Hoksem, afgeleid van de persoonsnaam Hugiso, verkleinwoord uit Germaans Hugu. En verder ook Stratem (1321 stratheem), met als eerste lid straat, uit Romaans strata "bestrate weg", namelijk de oude weg naar Leuven.

Reeds vroeg verdween het gehucht Biesem, dat we alleen kennen van het toponiem Biesemstraat en van de persoonsnaam Engel van Biesem (1470). Dit gehucht lag dicht bij Tienen, waar de Leuvensesteenweg en de spoorweg kort bij elkaar komen. Biesem is een heemnaam bij de Germaanse voornaam Biso.

Tenslotte zit er nog een Germaanse persoonsnaam in Billighout, verminkte vorm voor ouder Bielekout (1253 Belinchout, 1340 bilicout, 1470 bielecout). Bielekout is te rekonstrueren als Belinga + hulta. De persoonsnaam Bello werd verlengd met inga, dat betekent "van de lieden van". Hulta is Germaans voor hout in de betekenis "hoogstammig bos". Bielekout betekent dus "bos van de lieden van Bello".

Het gehucht Breisem was zeker belangrijk, vermits de abdij van Sint-Cornelis-Munster er begin 14de eeuw een kapel liet bouwen. Deze Sint-Corneliuskapel is een pittoresk gotisch gebouw van kwartsiet en kalkzandsteen (fig. 7). Ze staat op de hoek van de Kapelleblokstraat en de Kerkomsestraat, op perceel A 291. Merkwaardig is de verdoken oude put, op enkele passen achter de kapel.

Figuur 7: De Kapel van Breisem.

Dr. P. Kempeneers.